نویسندگان: معصومه زارعی، منصوره زارعان

چکیده:

هدف-این پژوهش به هدف شناسایی و توصیف نخستین رویکردهای نظری در روند شکل‌گیری مفهوم جنسیت صورت گرفته است و نشان می‌دهد که تمایز مفهومی جنس و جنسیت مبتنی بر بستر اندیشه غرب در یک دوره ۷۰ ساله شکل گرفته است.روش‌شناسی-پژوهش با منظر نظری دیرینه‌شناسی فوکو، روند شکل‌گیری و نخستین ظهوراتِ شکل‌گیری مفهوم جنسیت را تا بستر سازنده آن پیگیری می‌کند و نشان می‌دهد که برایند چه نیروها، نظریه‌ها و روابطی، مفهوم جنسیت را سازمان‌دهی کرده است. دیرینه‌شناسی بر محور مفهوم «امکان» است. به این معنا که پس از کشف نخستین ظهورات تاریخی یک پدیده در پی پاسخ به این سوال است که چگونه این ایده امکان ظهور یافته است؟یافته‌ها-بررسی توصیف و تحلیل اندیشه‌های فمینیستی، روانکاوی، فلسفی و دیدگاه‌های کنش پارسونز نشان می‌دهد، یافته‌های انسان‌شناسی و مفاهیم فرویدی نقطه کانونی در بحث‌های جنسیت بوده و بسان حلقه متصله‌ای سایر اندیشه‌ها در باب مسائل جنسیت را به هم وصل می‌کند. الگوی ساختار خویشاوندی در دیدگاه استروس و اصطلاح مبادله زنان به خوبی در ادبیات فمینیستی قبل و بعد از اوکلی نقش مهمی ایفا می‌کند. رویکردهای فلسفی دوبوار نیز اگر چه در سنت نظری هایدگری فهم می‌شود اما تاثیرپذیری از انسان‌شناسی در شکل‌گیری دیدگاه دوبوار نقش مهمی ایفا می‌کند. برایند این نظریه‌ها زمینه‌ساز تمایزات مفهومی در آرای آن اوکلی و تفکیک مفهوم جنس از جنسیت می‌شود. اگرچه مفاهیم نقش و پایگاه پارسونزی و اخلاف او نیز بر این بستر نظری بار می‌شود و نقش‌های جنسیتی و وابستگی آن به موقعیت‌های اجتماعی دو جنس را برجسته می‌سازد. لاکان نیز با بهره‌گیری از ادبیات فرویدی و استروس دیدگاه‌های تازه‌تری در بحث جنسیت خلق می‌کند و ایریگاری با نقد اندیشه‌های سنتی روان‌کاو و فلسفه، پاسخ‌های جدیدتری به تفاوت‌های جنسیتی دارد. در نهایت این که دیدگاه‌های روان‌کاوی فروید، لاکان و لوی استروس با رویکرد انسان‌شناسی سهم عمده‌ای در روند برساخت گی جنسیت داشته و موجب شد تا این اندیشه را که نابرابری‌های جنسی واقعیتی طبیعی و غیرقابل تغییر است از اعتبار بیندازد.

کلیدواژه‌ها: روان‌کاوی، انسان‌شناسی، دیدگاه‌های کنش پارسونز، دوبووار، جنسیت